Λίγο πριν κλείσωμε το κεφάλαιο των θρησκευτικών παραδόσεων να γράψωμε περιληπτικά την ιστορία μιας μικρής εικόνας της Αγίας Τριάδος που σώθηκε υπό περίεργες συνθήκες απ’ τη φωτιά κατά την εποχή της καταστροφής της Χίου το 1822, η οποία τώρα βρίσκεται στη Σκιάθο στα χέρια ενός χωριανού μας. Αξίζει το…

  1. Λίγο πριν κλείσωμε το κεφάλαιο των θρησκευτικών παραδόσεων να γράψωμε περιληπτικά την ιστορία μιας μικρής εικόνας της Αγίας Τριάδος που σώθηκε υπό περίεργες συνθήκες απ’ τη φωτιά κατά την εποχή της καταστροφής της Χίου το 1822, η οποία τώρα βρίσκεται στη Σκιάθο στα χέρια ενός χωριανού μας. Αξίζει τον κόπο να περιγράψωμε τις περίεργες αυτές συνθήκες γιατί σχετίζονται κι αυτές κατά κάποιο τρόπο με το χαμένο μας χωριό. Το Απρίλιο του 1822, τότε που ο Τουρκικός στόλος υπό τον Καρά Αλί διέλυσε τους επαναστάτες της Χίου και παρέδωσε το ωραίο νησί στις φλόγες και στον αφανισμό, οι Τουρκικές αρχές του έναντι Τσεσμέ, ανάγκασαν όλα τα καΐκια των χριστιανών της πόλεως αυτής και μετέφεραν βδομάδες ολόκληρες απ’ τον Τσεσμέ στη Χίο, διάφορα εφόδια, προοριζόμενα για τον Τουρκικό στρατό του στόλου. Μέσα σ’ ένα απ’ αυτά τα χριστιανικά καΐκια εργαζόταν σαν ναύτης ένας χριστιανός κάτοικος Τσεσμέ, ως 20 χρονών, που τον έλεγαν Αλέξανδρο Καρατζά. Μια μέρα ξεφορτώνοντας οι νεαρός Αλέξανδρος μαζί με τους άλλους ναύτες το καΐκι τους σε κάποια παραλία της Χίου και παραδίνοντας τα εφόδια στους Τούρκους στρατιώτες, αντελήφθη λίγο παρά πέρα έναν Τούρκο να ετοιμάζεται να βάλει φωτιά σ’ ένα σωρό οικιακά αντικείμενα, που θα προέρχονταν από κανένα χιώτικο σπίτι ή καμμιά Εκκλησία. Και ενώ ο Αλέξανδρος Καρατζάς κουβαλούσε έξω το τελευταίο τσουβάλι των εφοδίων, ο Τούρκος έβαζε φωτιά στο σωρό των αντικειμένων. Τότε ο νεαρός Καρατζάς με κίνδυνο της ζωής του, φωνάζει του εμπρηστή Τούρκου και τον παρακαλεί να του επιτρέψει να πάρει απ’ το σωρό τις τρεις εικόνες, προσφέροντάς του ένα μετζίτι (4 περίπου αργυρές δραχμές) που είχε μαζί του. Ο Τούρκος δέχτηκε και παίρνοντας το μετζίτι, επέτρεψε στον Αλέξανδρο να πάρει απ’ το σωρό των καιομένων αντικειμένων τις 3 εικόνες, οι οποίες είχαν αρχίσει να καίγονται. Αφού τις απέσπασε από τις φλόγες και τις καθάρισε από την κάπνα τις μετέφερε στο καΐκι και εν συνεχεία στο σπίτι του, στο Τσεσμέ. Από τότε πέρασαν πολλά χρόνια. Ο Αλέξανδρος Καρατζάς παντρεύτηκε κι έκαμε 3 κορίτσια και 4 αγόρια. Μεταξύ της προίκας που έδωσε, όταν ο Καρατζάς πάντρεψε τα 3 κορίτσια του ήταν κι από μια εικόνα απ’ αυτές, που είχε σώσει από τη φωτιά της Χίου. Την μικρότερη εικόνα που απεικόνιζε την Αγία Τριάδα την έδωσε προίκα στη μικρότερή του κόρη τη Μοσχού (Μοσχάνθη) η οποία παντρεύτηκε τον χωριανό Γεώργιον Αντα΄μην και κατοίκησε στο χωριό. Η Μοσχού Καρατζά, λοιπόν, σύζυγος πια Γεωργίου Ανταμή, γέννησε στο χωριό ένα και μόνο παιδί, τον Αλέξανδρον Αντάμηη, στον οποίο κληρονόμησε την εικόνα της Αγίας Τριάδας, που σώθηκε στη φωτιά κατά την καταστροφή της Χίου το 1822 υπό τις συνθήκες που προαναφέραμε. Ο χωριανός Αλέξανδρος Αντάμης κατά τους διωγμούς του 1822, το πρώτο πράγμα που προτιμούσε να σώζη από το σπίτι του ήταν η πολυπαθής αυτή εικόνα της Χίου, που έσωσε απ’ τη φωτιά ο πάππους του Αλέξανδρος Καρατζάς, σαν άλλος Αινείας. Τώρα, η εικόνα αυτή βρίσκεται στη Σκιάθο στο σπίτι του 86χρονου θαλερού γέροντα χωριανού μας μπάρμπα Αλέξανδρου Αντάμη, την οποίαν πήρε με τη σειρά της προίκα η θυγατέρα του Μοσχάνθη. Η εικόνα αυτή είναι διαστάσεων 0,55 Χ 0,38 μέτρα.
  2. Ψηφιακό τεκμήριο
  3. Παραδόσεις
  4. Ακαθόριστα
  5. ΚΕΕΛ, χφο 4476, σ. 308-309
  6. 4476
  7. 1987
  8. Συλλογή Μαθητών (Σ.Μ.)
  9. Ελληνική - Κοινή ελληνική
  10. Μικρασιάτες
  11. Μη προσδιορισμένη
  12. Αρχείο Χειρογράφων
  13. ΤΙΤΛΟΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ: Λαογραφικές εργασίες μαθητών 1987, σχ. 4ο + 8ο, σελ. 509. Σελ. 3-5 Αυτές οι σελίδες περιέχουν τις οδηγίες για τη συλλογή του υλικού. Έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον καθώς καθορίζουν τελικά τί υλικό θα συγκεντρωθεί. Το χωριό Κάτω Παναγιά αποτελείται από πρόσφυγες εκ της Κάτω Παναγιάς Μ. Ασίας. Για αυτό και αυτή η Πάραδοση  
  14. Γραφείο Σχολικού Συμβούλου Π.Ε. Λεχαινών Ηλείας (Τάσος Φιλιππόπουλος)
  15. Πως περισώθηκε ένα εικόνισμα
  16. Ιμπραήμ πασάς; Βέρρας
  17. Κάτω Παναγιά Λεχαινών
  18. Κάτω Παναγιά Λεχαινών
  19. 1822
  20. Κάτω Παναγιά Λεχαινών
    Χίος.
    Σκιάθος
  21. Καταστροφή Χίου
    Διάσωση εικόνας