Τεκμήρια 1 εώς 4 από 4
- Συλλογή
- Παραδόσεις
Παραδόσεις ΚΕΕΛ
Περιεχόμενα 6800 Προβολή λίστας
- Έντυμα (το)= ο ίσκιος, το φάσμα του ετοιμοθανάτου.
- Εάν κατά τον ενταφιασμόν νεκρού τύχη γαλή να διέλθη επί του τάφου, κακόν σημείον θεωρείται το τοιούτον. Άλυτος μένει ο νεκρός. Τότε δε μόνον πιστεύεται ότι θα διαλυθή, εάν συλλαβόντες αναγκάσωσιν αυτών επτάκις να περιστραφή περί αυτόν.
- “Ίδα ιά σκότουσαν νια βουλά έναν ανθρουπου κι μπούρζι του αίμα τ' τ' νύχτα”. [μπουρίζω= κυρίως μυηώμαι επί βοός, μπουρίζει και το αίμα του φονεμένου.
- Τα ψ'χοσσάββατα πααίν'νι (στ΄ν εκκλησιά) σταρ' για σ'χώριου. Τ'μ Μιγάλ' Πέφτ' πααίννι κι κ΄λουράκια στ'ν εκκλησιά γαι τα μικρά (πεθαμένα) πιδάκια. Τα μικρά πιδάκια είνι στουμ Παράδ'σου κι κρατούν στα χιράκια τ'ς αύτινα τα κ'λουράκια.
- “Όπους τους έθαψαν, αδιδέτσ' τους ηύραν. Αΐλειουτουν (άλυωτον), είχι αφουρισμό!”.
- Άλυτος = ο μη διαλυθείς εις των νεκρών (απαίσιον εν Κρήτη).
- άλυωτος = τυμανιαίος, εκείνος ο οποίος ταφείς δεν μετεβλήθη εις χούν, άλλ' έμεινεν όποιος ήτο, όπερ πολλάκις προέρχεται εκ φυσικών αιτιών ένεκα της κατασκευής του τάφου κτλ. Αλλ' οι Κρήτες θεωρούσι τούτο κάκιστον σημείον και το αποδίδουσιν εις τας αμαρτίας του αποθανόντος, δυο και καταρώντας πολλάκι…
- Ασκιά = σκιά, φάσμα
- Εάν ένας σκοτωθή σ'ένα μέρος παλαιά επήγαιναν κ' εμάζευαν το αίμα του και το έχυναν στο νερό γιατί επίστευαν ότι στο μέρος αυτό μπορούσαν να ακούσουν φωνές. Στο 1917 είχαν σκοτώσει έξω απο το χωριό μάς σ'ένα λάκκο στην τοποθεσία το Δόροβι Σμόκβι (Στου Θόδωρα τις συκιές) ένα στρατιώτη αράπη. Ένας βοσ…
- Η ψυχή για να πάη στον παράδεισο περνά απο ένα γεφύρι σαν τρίχα. Άν είναι καλή η ψυχή, το γεφύρι θα πλατύνη να περάση, άν είναι κακή θα μείνη το γεφύρι στενό και η ψυχή θα πέση κάτω.
- Μονόκερο = μονόκερας εύδος μεγάλου σταυρού τον όρας Άθω, ός τιθέμενος εν τω ύδατι αναδίδει φυσαλίδας. Το ύδωρ δε τούτο καταπαύει τον εμετόν, τοις μετά πύθου 'ς πίστεως πίνονος.
- Εάν ένα τον σκοτώσουν και έτσι δεν πεθάνη με φυσικόν θάνατον λένε ότι στο μέρος που εχύθηκε το αίμα του την νύχτα παρουσιάζεται το στοιχειό, η ίδια η ψυχή του πεθαμένου και βογγάει.
- Το στάρι που τους κάνουνε στα μνημόσυνα το πάνε οι πεθαμμένοι δώρο στο Μεγαλοδύναμο. Λειτουργάνε και στον Κάτω Κόσμο όπως και στον απάνω κι όσοι στον Πάνω Κόσμο δεν πάνε στην εκκλησία και τρώνε πρίν να σχολάση, η εκκλησιά, δεν τους δίνουν κάτω αντίδερο των πεθαμμένων τους. Τους λένε: Να πάς να σου δ…
- Όταν ασθενής τις ψυχορραγή, συνηθίζουσιν εν Καστρίω να τον σκούζουν οι παριστάμενοι εκβάλλοντες γοεράς και ανάρθρους φωνάς, δι ών πιστεύουσιν ότι κατορθούσι να γυρίση η ψυχή πίσω δι ολίγας ημέρας είτε ώρας.
- Χαροκουβαλώ : ίσως θα πή : κουβαλώ νερό του Χάρου = ψυχομαχώ.
- Νια βούλα πάινα τα μισάν'χτα 'ς τμ Πινταιού, για να πάρου τ σφραγίδα τ νειρουδίκ, κι πέρασα 'ς τα ισιώματα 'ς τουμ πάτου, που είχαν σκουτώσ' οι κλέφτις τουγ Κουλώνια κι τουν Αλέξ' κι άηκ'σ απου μακρυά σκούσματα. Όσου πάινα κουντά, τάηκνα καλύτερα. Πέρασ' απού κεί αρκιτό δγιάστημα κι άηκν' ακόμα τα σ…
- Υπάρχει ή πρόληψεις ότι οι καλοί χριστιανοί λυώνουν μετά θάνατον, οι δε κακόν μένουν άλυτοι και παράλυτοι
- Ανακατσ'ώ = αηδιάζω. Μεταφ : φοβούμαι τα πνεύματα ''άραξα που τα μνήματα τζ' ανακάτσασεν η καρκιά μου'' ''ήν ανακατσιασμένος τόπος τα μνήματα την νύκταν,''
- ..η λαική πίστης ότι προστάτης άγγελος παρακολουθεί έκαστον άνθρωπον ειν γενετής, εξ' ού και η πάρ' ημών φράσις επί καλής σκέψεως ή προβλεψεις : του το είπ' ο άγγελος του''.
- Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν την ιδιότητα να βλέπουν ανάραχα. Δηλαδή, πιστεύεται ότι ο ίσκιος του ανθρώπου είτε αρρώστου είτε υγιούς, που μέλλει ν’ αποθάνη με την μορφή αυτού όπως είναι εις την ζωήν γυρίζει σαράντα ημέρες προ του θανάτου του εις τα μέρη όπου επάτησε ή γυρίζει δια να συμπληρώση ‘’τα ‘…
- Στην Κρήτη πιστεύουν ότι ο νούς του ανθρώπου είνε μια μυίγα. Η μυίγα αυτή, σαν κοιμηθή ο άνθρωπος, βγαίνει από τα ρουθούνια του και πάει πετώντας εδώ κι εκεί και βλέπει πράγματα πολλά, που ύστερα, όταν ξαναγυρίση η μυίγα στο κεφάλι και ο άνθρωπος ξυπνήση, το μυαλό τα θυμάται σαν όνειρο. Σχετικώς με …
- Παράλακκας (ο) = ασπρόπετρα στιγκρά πυρσοκροτούσα εις την πυράν, δι ο και ες την κέφαλον με τούτο το όνομα απονομάζεται το στοιχειό.
- Άλυτος = ο μή διαλυθείς νεκρός (Σέλυνον)
- Μόλις φύγη ο νεκρός τσακίζουν ποτήρι ή πιάτο για να φοβηθή ο Χάρος να μην ξανάρθη να πάρη άλλον. Συνέχεια στο σπίτι ανάφτουν ένα καντήλι το οποίον είναι ακοίμητο και μόλις ο νεκρός θα φύγη παίρνουν μια κλωστή και μετρούν τον πεθαμένο, την κλωστή αυτή την βαστάνε στο σπίτι ψηλά στην αστρέχα γιατί δεν…
- Νια βολά ήτον μνια γυναίκα κι είχε μια κοριτσούλα κι ανήμερα το Μεγάλο Σαββάτο της πέθανε. Εκείνη όχι να σκοτωθή και να κλάψη, μόνο την έντυσε, τη σαβάνωσε, τη συγύρισε της έβανε και τη λαμπαδίτσα της και λέει τ'αντρός της : -Πάμε να κάνουμε Ανάστασι. -Τι λές, της κάνει, εκείνος, το παιδί μας πέθανε…
- Μια φορά ήσανε δυο γειτόνισσες, η μια ήτονε μιστοδούσα. Ήθελα ζυμώση κι εμοίραζε τα ψωμιά στσι φτωχούς, ήθελα μαγερέψει και ήτονε κι η πάρτη τω φτωχώ μέσα. Η - γι - άλλη δεν ήδιδε τ’ αγγέλου τζης νερό. Ήρθε καιρός κι εποθάνανε κι οι δυο. Πάνε στον άλλον κόσμο. Η πρώτη είχενε γύρου γύρου τζης σακκιές…
- Ο γούμενος τ’ Απανωσήφη εφιλεύτηκε μ’ ένα μπέη απού τη χώρα. Μιαν κοπανιά ο γούμενος είχενε ανάγκη κι επήγε και λέει στο μπέη: «Μπέη μου, κάμποσους παράδες ελείφτηκα και ήρθα να με δανείσης. - Να σε δανείσω, άγιε καθηγούμενε. Πόσα θες; - Θέλω δώδεκα χιλιάδες γρόσα. - Να σου τα δώσω. Βγάνει και μετρά…
- Μια φορά ήτονε στην Αιθιοπία ένας καλός, ένας καλότατος άθρωπος. Ποτέ ντου δεν ήκαμεν αμαρτία. Μα ο διάολος έχει πολλά πόδια κι ως το ύστερο δεν τον ήφηκε αλέρωτο. Μιαν κοπανιά γίνηκε γιαγκίνι στην πολιτεία ντου κι επομείνανε όλοι στο δρόμο. Σκώνετ’ αυτός και πάει στο μετόχι ντου. Ο διάολος να τόνε …
- Μια φορά ήτονε ένας έπαρχος καλός. Ποτέ ντου δεν ήκανε αμαρτίες. Δεν ήτονε κλέφτης, δεν ήτονε πόρνος, ήπαιρνε το μηνιατικάκι ντου κι εζούσε. Είχενε μόνο ένα κακό, που δεν ήδιδε ποτέ ντου ελεημοσύνη. Τ’ αγγέλου ντου δεν ήδιδε νερό. Οι διακονιάρηδες το ’χανε μούδιασμα. Μιαν κοπανιά εκουβουδιάζανε δυο …
- Ο φονευμένος γεμύζει, ήτοι ζητεί εκδίκησην. Ο αδίκκαντος έτος ο μη τυχην εκδικήσεως λέγεται γελασμένος. Πιστεύεται δε ότι η σκιά του μέλλοντος να φονευθή διέρχονται προ 24 ωρών δια φιλικών οικίαν γογλά. Οπως σωθεί ρίπτουσιν εν αυτών ψωμί λέγοντας Κουράjο, Λέγεται ότι την φωνήν του ακούουσιν οι αδελφ…
- Απόλυτη βδομάδα λέγεται η πρώτη βδομάδα του Τριωδίου γιατί απολυούνται οι ψυχές των αποθαμμένων και βγαίνουν στον Απάνω Κόσμο.
- Εν Κουλουκθιά απ σκοντώθκι κάπγοιους Βλάχους απου ένα ληστή ακούιτι πρώτα τρείς φουρές <Ώχ> κι <Ορά Γιώργου, απ' φώναξι ου σκουτουμένους. ΑΚΟΎΟΥΝΤΙ ΚΙ ΔΥΌ ΤΦΈΚΙΑ ΚΙ Τ'ΑΛΎΧΤΗΜΑ ΤΟΥ ΣΚΛΙΟΎ ΚΙ ΟΥ ΒΡΌΝΤΟΥς ΑΠ' ΚΛΈΣΚΙ (ΕΚΥΛΊΣΘΗ) ΚΆΤ' ΑΠ' ΤΟΥ ΒΡΆΧΟΥ.
- Αλαφροστοιχειώτης (ο)= ο βλέπων ευκόλως τα στοιχειά
- Στα Κουκκάλια αχ πάν αφ τ' λάσω ικεί π σκότουσαν οι δκοί μας οι ουμουφάγ <ωμοφάγοι, Ακαρνάνες) τς Γαλάτις βρίσκουντι κουμμάτια απου κόκκαλα κι δόντια κι άμα βρέξ κι βγή ου ήλιους του χώμα λάμω απ' του λίπους. Ικεί άμα κρηθή Μάιου ή Ιούνιο ακούς τα κόκκαλα να σκούζνι. Ιγώ κμήθηκα με ν Τάκ του Τσιτ…
- Τον καιρό του βασιλιά του Δεκία ήσανε οι εφτά παίδες, οι Μακκαβαίοι. Αυτοί ήσανε χριστιανοί κι ο Δεκίας τσι ζύγωνε να τσι σκοτώση. Εφύγανε κι επήγανε κι εμπήκανε σ’ ένα σπήλιο κι εθέκανε κι εποθάνανε. Σε κάμποσην ώρα φτάνει κι ο Δεκίας και βρίσκει τσις και σαν τζ’ είδε αποθαμένους ήχτισε τον πόρο το…
- Άνωθεν του χωρίου Καβουσίου της επαρχίας Ιεραπέτρου εν Κρήτη υπάρχουσι μεταξύ υψηλών βουνών και δυσπροσί των βράχων και κρημνών χαράδραι και φάραγγες, ας μόνον πτηνά δύνανται να επισκεφθώσι. Θεωρεί δε ταύτας όλα ως κατοικίας εν αυταίς δαιμόνιων και ιδίως πιστεύει ότι μεταβαίνουσιν εν αυταίς εκ Ηλύσι…
- Ένας δεν αγγέλιζε φτωχό, ούτε τη θέρμη του δεν έδινε. Νια βολά τονε ένας διακονιάρης κι απο το θυμό του πέταξε ένα καρβέλι πεταχτό σαν νάητανε σκυλί. Πέθανε κείνος κι αφού του λέγανε κεί ούλα τα κακά, παρησιάστηκε και το καρβέλι, άς το πέταξε, έπιασε, έκλιεσε και σώθηκε, γιατ' ένα καρβέλι φάγανε δέκ…
- Λιουγκάτ καλούσιν οι αλβανόγλωσσοι τας σκιάς των θεθνεώτων και εν γίνει τα λεγόμενα φανταξά. Συγγενεύει δε η λέξις αύτη με το ρωσικόν bjeschi= στοιχιά των δασών και είναι και τούτο εν λείψανον της κατά της Ελλάδος επιδρομής των Σλαύων (Ζητ. Εις την λέξιν Χερβάτης, μερ. Α) Παρα τους αλβανογλώσσοις το…
- Αιπισκιάουμαι = απαντώμαι εκ του φαντάσματος τινός.
- Στη bαλλάδα είναι τ'Κριαρά το σπίτ'. Αυτός ο Κριαράς δεν ήλυωσε όταν τόνε θάψαν και τον ξαναχώσαν σ'άλλο μέρος, αλλά και πάλ' δεν ήλυωσε. Τόνε θάψαν τότε στ'ν αυλή τ' κ' ήμειν εκεί άλυωτος και βγαίν' τις νύχτες και τιργυρίζ'. Πολλοί ακούσανε τα βηματά τ' τα μεσάνυχτα μες στις κάμαρες. Και φαινόνται …
- Άμα περνάη άνθρωπος κοντά στον τοίχο που χτίζομε ή θεμελιώνομε και πέση ο ήσκιος του και τον χτίσωμε λέμε πεθαίνει.
- Νια πεθερά ήτανε κακιά και δεν εδώρευε, φτωχόν δεν αγγέλιζε και μόνο νια φορά ούλη κι άπειρη έδωκε σε κάτι φτωχά παιδιά τυρόγαλο είχε όμως νια νύφη καλή, που έτσι έκανε, αλλιώς έκανε, κανέναν δεν άφηνε παραπονεμένο. Πέθανε κανιά φορά η πεθερά κι απο καιρό είδε η νύφη όνειρο την πεθερά κι έτρωγε σ'έν…
- Χάρος=ο Χάρων ή άγγελος, που πέρνει τας ψυχάς. Τάρταρα=ο άδης, η κόλασης(294-102 Ελλήσποντα. Οικονομίδης)
- Δειλιώ κ' Δειλιάζω = φοβούμαι απο στοιχειά.
- Καντήλα=λυχνία :’’Λυπητερά, λυπητερά να κατεβώ στον Άδην για να βρώ τηγ καντήλαν σου να τηγ γεμώσω λάδιν .’’Παρά Κυπρίσης πιστεύεται, ότι έκαστος άνθρωπος έχει έν άδη λυχνίαν ανημμένην, η οποία τηρείται εν όσω ζώ ούτος και ότι έκαστος αποθνήσκει μόλις ένθελε στεσθώ τι λυχνία τον αύτη ένεκεν ελλείψει…
- Αντζελουσιάζομαι = βλέπω τον άγγελον, ο οποίος αφαιρεί τας ψυχάς (εκ του άγγελος και συκάζομαι το οποίον παρά Κυπρίδες δεν σημαίνει επισκαζομαι, αλλά βλέπω εν ένδει σκιάς ‘ως εσσιάστηκα τον ‘’εύδεν την σκιάν του). Μεταζηρικής σημαίνει ψυχορραγώ, καθότι πιστεύεται, ότι μόνον οι ψυχαρραγούντες δίναται…
- Η ψυχή του ποθαμμένου είναι σαν το πουλλί και καμιά βολά που έρχετ’ένα πουλλί στο σπίτι λέγουν πως είναι η ψυχή του και ξαναγυρίζει να δή το σπίτι του και τους συγγενείς του. Η ψυχή κάθεται εδώ μαζί μας ως τοις σαράντα μέρες και μας βλέπει άλλ’ εμείς δεν την θωρούμε. Κάθε Σάββατο έρχονται οι αποθαμμ…
- Αγγελοκρούομαι = ωνεώ τα λοίσθια, λαγωνιά
- Αγγελοκρούστηκα ή εκρούστηκα = μένω ινεός προβληθείς υπό αιφνιδίου τινός φόβου.
- Αγγελοκρούζω = τρομάζω άλλον, καταπλήσσω αιφνιδίως, εξολοθρεύω. Η λέξις εκ της θρησκευτικής παραδόσεως, καθ’ ήν άγγελος Κυρίον καταβαίνων ηπείχει τους ασεβείς (ιδίως εν τη Π. Δ.) και δια τεράτων κατέπλησσεν αυτούς ή και εξωλόθρευε. Αγγελόκρουσμα, το = αντικείμενον σφοδρού αιφνιδίου τρόμου. Αγγελοκρο…
- Αγγελοκρούζω= δια της όψεως μου υπερβολικώς εκφοβίζω τινά. Αγγελοκρουσμός =πανικός, φόβος, ον εμπνέει τι απαίσιον την όψιν.
- Αγγελοφόρησε - ο επιθάνατος είδε τον άγγελόν του.
- Τάρταρα (τα)=τα έγαντα της γής.
- Χαρόντισσα= ''η υποτιθεμένη γυνή του Χάρου.(Βλ. Ε,Φ,Σ,Η' 425, αρ. 8, σελ. 3)
- Όταν γύριζε τον κόσμο ο Χριστός πήγε και στο Σέσι (βουνό κοντά στη Στρούζα, το χωριό του Λιδωρικού) Εκεί έφαγε ψωμί και γι αυτό τα κατσίκια γίνονται μαυροφρύδικα, όπως κι ο8ι ανθρώποι εκεί γίνονται μαυροφρύδηδες.
- Χάρος και χάροντας και κόπτσας (διότι οιονεί κόπτες το νήμα της ζωής) Ασπρόχαρος ο νάκας δεν επιφέρει πολλήν θλίψιν εις τους συγγενείς ούτιν λέγουν αι γραίαι διότι επι της εποχής την επένθουν βαρύτερον τους συγγενείς.
- Ψυχοκλέφτης, ο χάρος, έρως
- Για το χάρο λένε ότι είναι κωφός τιμωρηθείς υπό του θεού, δια να μην ακούη τους θρήνους και τας παρακλήσεις των συγγενών των μελλόντων ν'αποθάνουν.
- Αδικοθάνατος = άδικος θάνατος. Αδικοθανατίζω = αδίκως αποθνήσκω.
- Ενός που επέθανε, τα ρούχα του να κάψανε πρίν περάσουν οι 40 μέρες κι ακούανε στο διάστημα αυτό, ώσπου να κλείσουν οι 40 , κάθε νύχτα βόγγο.
- Μια γράβα τσ’ Αλιμπάξους. Εκεί λέει έβγαινε ένα φάντασμα. Ήτανε ένας Κολοβός που ‘χε μπρικολακιάσει. Αυτό το παιδί (Ιωάννης Μπερτούλης. Επέθανε 92 ετών, το 1945)εσηκώθηκε να πάη στην Αρραβωνιαστικκά του. Για να μην πάη από τον κεντρικό δρόμο, επήε από παρακλάδι. Εκεί περνώντας είδε τον μπρικόλακα, τ…
- Κάποιος πολύ γέρος τσοπάνης μου διηγήθη τα εξής : ‘’Πάνε πολλά χρόνια. Πάνω από τετρακόσια φεγγάρια. Είχα τότε έναν αχώριστο φίλο. Μαζί είχαμε τις στάνες μαζί και τα μελίσσια. Κάποτε έπεσε βαθύ θανατικό στο χωριό κι ο φίλος μου πέθανε. Έτυχε να μην τον προσέξουν καιτον δρασκέλισε ένας σκύλος. Όλοι ψ…
- Κάποιος στρατιώτης φονευθείς εις τον πόλεμον έγινε λιουγκάτι [βρυκόλαξ]. Ο λοχίας του που και τον έθαψε με τα χέρια του έγραψε στη γυναίκα του περί του θανάτου του ανδρός της. Ο στρατιώτης βρυκόλακας φυλάχτηκε εφτά χρόνια από τα ζέμπικα σκυλιά και δεν τον έφαγαν. (Αν γλυτώση 7 χρόνια ξαναπέρνει μορφ…
- Ενας γέρος όταν πέθαινε άφησε ευχή και κατάρα στα τρία του παλληκάρια να τον τρυπούσαν μ’ένα μαχαίρι κάτω από τη μασχάλη μόλις θα ξεψυχούσε. Πέθανε όμως και κανείς δεν τολμούσε να εκτελέση την πατρική εντολή. Μόνο ο μικρότερος γυιός, ο πιο γενναίος έκανε την θέληση του αποθανόντος. Τη νύχτα όταν άφη…
- Απο τους μπρωτινούς απεθαμένους πολλοί είνοντο καταχανάες κ'επνίαν τας λεχούσες. Έπρεπε (ν)α 'χουν σταυρόν στην πόρταν των για να μη μπορούν 'ά μπούν μέσα. Εκούναμε απο τους παλιούς μας που λέαν ότι μια βολά είχαν μαζευτή 4ο καταχανάες κ'είχαν κ'ένα κουτσό που πόμενε πίσω και φώναζε (ν)α τον περιμέν…
- Τούτα δεν είν’ φιλήματα , Τούτα δεν είναι τσιμπήματα. Μον’ τούτα είναι λυκοτραβήματα. Απόσπασμα από παραμύθι, κατά το οποίον μία γριά ζητούσε από τα παιδιά της να την παντρέψουν και εκείνα της είπαν να μπει σε ένα σακκούλι για να έρθει ο γαμπρός να την πάρει κα αφού μπήκε την έβγαλαν έξω στην ερημιά…
- Παλιά όποιος πέθαινε όξω ή με φυσικό θάνατο ή σκοτωνόταν ή ότι άλλο πάθαινε και πέθαινε βαρδαλάκκιαζε γιατί έφευγε ο άθρωπος που τον εύρισκε που 'το πεθαμένος και πάαινε ο διά(β)ολος (ο αντίχριστος, ο σατανάς, ο έξω απο 'δώ) κ'έβγαινε και 'ύριζε γιαυτό οι άντρες κρατούσασι μαυρομάνικο μαχαίρι άμα βγ…
- Πρώτα είνοντο πολλοί [νεκροί] καλαμπάουροι, απο τότε όμως που βάλομε την πεντάρφα 'έν φκαίνουν. Ο καλαμπάουρας (βρυκόλακας)είναι μαύρο φάντασμα πόχει μουλάρι και 'υρίζει.
- Μια βραδιά ενέβαινε ένας άθρωπος απ’το μετόχι του κ’επήε κ’έκατσε στου Κρητικού την ελιά(νοτι-αντατ.)για να ξεκουραστή. Όπως ήκατσε στην ελιά έρχεται ένας άθρωπος και καθίζει κοντά του. Ήτο ο σύντεκνος του και ήτο ποθαμένος, μα ο άθρωπος κουρασμένος ως ήτο ‘έν εθυμήθη ότι ο σύντεκνος ήτο ‘ποθαμένος.…
- Βρουκόλακας και βουρκόλακας = φάντασμα νεκρού, σκιά συκών τω στοιχειό.. Κατά δεισιδαιμονίαν πιστεύεται ότι ο νεκρός βρουκολακιάζει, εάν υπερπηδήση αυτόν γαλή, την δε νύκτα ή σκιά αυτού γαλή, την δε νύκτα ή σκιά αυτού πλανάται ανά την οικίαν ή τους τάφους.
- Πολλοί ζώντες διηγούνται ότι συνελήφθησαν υπό βρυκολάκων ή βορδολάκων, όπως τους λέγουσιν είναι αληθές ότι τις ευρέθη ημιμαθής εν υπαίθρω κατάμακρος, όστις διηγείται ότι όντα τινά άλαλα, έχοντα τους πόδας δεδεμένα, συνέλαβαν όπισθεν και έφερον εις αυτών των θεών. Άλλος τις ζών διηγείται ότι εν τη οι…
- Καλλικάζαρος. Το όνομα τούτο δυό τινά σημαίνει: α)τον βρυκόλακα και β) τον λίαν υψηλού αναστήματος, αλλ'ισχύον άνθρωπον.
- Βαρβάλακχας(ο) = βρυκόλακκας(Σύμη). Βουρβούλακκας(ο) = βρυκόλακκας (Σμύρνη, Καράμπουρνα), Βορβάλακκας. Βόλακκας = βρυκόλακκας (Λειβήσιον)
- Αναδείχνω φρ. Σνέδξεν ο Κομσάς, ή εβαυρβουλάκιασεν = μετά θάνατον εξερχόμενος του τάφου εμφανίζεται προ των ανθρώπων (Κελλιά) βουρβούλακας ο, = ο μετά θάνατον εξερχόμενος του τάφου και εμφανιζόμενος προ των ανθρώπων, Βουρβουλακιάζω : εβουρβουλάκιασεν ο...
- Άλλ' νιά βουλά ήταν νιά γύφτ'σσα κι πέθανε. Αυτήν τν ίθαψαν στουν Άη Γεωργ' τν εκσάν μιργιά που νη γικκλησία. Αυτήν σκώνιταν απού μεσ' απο του χώμα κι παίνι μέσ' σ'τα σπίτια. Κι τότε τν ξέχουσαν κι τν ηύραν ζουντανή. Ζουντανίψης. Ήταν κόκκιν', μαλλιασμέν'... Τότι πήγαν οι παπάδις κ'οι άντρις τν ξέχο…
- Τον παλιό καιρό που δεν ήξεραν οι Παπάδες πολλά γράμματα να διαβάζουν καλά τους αποθαμμένους, εγύριζαν, εκαταχανεύγαν κι όχι μόνο τη νύχτα αλλά και μέρα μεσημέρι τους εθωρούσαν οι αθρώποι να γυρίζουν στα χωράφια και στ’αμπέλια τους, στα ξεμέτοχα, στους μύλους των. Προ πάντων άμα πεθάνη κανένας από ξ…
- Γενοβέζικα πράγματα, ωριμάζει η Νίκη κόρες ετών 83 τας παλαιάς αφηγήσεις, αι τινές κατεγράφησαν εις τας Ευτραπ. Πηγή σελ 60 – 64.
- Στις ασέληνες νύχτες και σε ώρες μπόρας, στο παραποτάμι που τρέχει και γλείφει τα πόδια του Χαλικιού, ακούγονται στριγγλές φωνές, που μοιάζουν με άγρια βελάσματα γίδας. Λένε πως μια κυνηγημένη απο λύκο μαυρόφιδα, θέλοντας να περάσει το ξεχειλισμένο ποτάμι, παρασύρθηκε και πνίγηκε. Κανείς Χαλικιώτης …
- Το σλαβικό αυτό ΄πονομα, το φέρνει μια θέση στην περιφέρια του χωριού Σκληνιάσα. Εδώ, στη θέση τούτη, υπήρχε άλλοτες, καθώς η παράδοση αναφέρει χωριό, που καταστράφηκε απο χολέρα. Στα ερείπια, που σώζονται ακόμα, ακούγονται μικροσφυρίγματα και παράξενοι σβαρνιστοί αχοί. Λένε ότι οι αχοί και τα σουρί…
- Το Γάφο τον θάψαν πρώτα στον Άη-Γιώργ' και δεν ήλυωσε. Γυρνούσε τ'ς νύχτες και πολλοί τον δήκαν. Τον θάψαν σε πολλές εκκλησίες και δεν ήλυωνε. Στα τελευταία τον θάψαν στα βολάκια τ'ς Παναίας που πατεί πολύς κόσμος και δεν ξαναβγήκε. (Άη-Γιώργ' Εκκλησιά στη Χώρα, Παναίας-ο χώρος της εισόδου του ναού,…
- Είταν κάποιος Κωσταντής Ανοργιανός κ'είχε βουρβουλακιάσ'. Τ'ς νύχτες που φυσούσ'ο βοριάς, φούσκων'η γής και σ'κωνόταν η πλάκα τ'. Και κάθε φορά π'τονε βγάζαν είταν τα νύχια τ'μεγαλωμένα ένα μέτρο.
- Καταχανάς=βορβόλαξ
- Κανταχανάς (ο)και κακαθρωπιασμένος (Αν. Κρήτη)=βρυκόλακας
- Άλλη μια φορά ήτον ένας άθρωπος 'ς τα Ρίκια κ'έψηνε κρέας, τότες επαρουσιάστηκε ένας καταχανάς και του λέει : Πως σε λένε; Κι αυτός του λέει πως τον λένε Κυριαπατό. Ο καταχανάς είχε σκοπό να του φάη το κρέας κι αυτό μαζί. Μα ο άθρωπος αυτός το κατάλαβε και του 'παιξε το κρέας 'ς τη μούρη και τον εστ…
- Στο Φραγκοκάστελλο, στην παχιά άμμο, ένας καταχανάς βγαίνει την άμμο εις τον γκάμπο με μιάν γκαρυδόκουπα, και ύστερα του την μπαίρνει ο αέρας και του την κατεβάζει πάλε έκεια απότανε : (παρατηρήσεις επί του ανωτέρω βλ. Εις αρ. 88 σελ. 135 – 136)
- Καταχανάδες.Οι άνθρωποι που ζώντας τους διασκέλισε γάτα, οι νεκροί που θάφτηκαν χωρίς την ευλογία της Εκκλησίας, οι μεγάλοι αμαρτωλοί, οι βαρυνόμενοι με δεσποτικόν αφορισμό και παπαδική κατάρα, γίνονται με τη διαβολική συνερία, καταχανάδες. Έχουν νύχια πελώρι και είναι μαύροι σαν τον Κάη. Γυρίζουν τ…
- Μια φορά οι άθρωποι εκαταχανεύγανε γιατί δεν εβαφτιζόντανε. Και μια φορά 'ς το Γκίγκιλο ήτονε καταχανάδες κ'επέψανε μιάν- καταχανού να κατέβη 'ς τον Ομαλό. Ετότες αυτή επέρνα απο το δρόμο, μα την είδανε οι αθρώποι και την ερωτήξανε. Που πάεις καταχανού; Κι αυτή τότες είπε : Στο Γκίγκιλο μ'επέψανε δε…
- Λένε πως μια γυναίκα, βλέποντας ένα σκεπάρνι που ήταν κρεμασμένο πάνω από του παιδιού της την κούνια, δεν έβγαλε το παιδί της από την κούνια, παρά το έκλαιγε, λέγοντας άχ! Το σκεπαρνοκομμένο μου!
- Προς τ' ανατολικά τούτου (του όρους Αγ. Θεόδωρος) ορώνται ερείπια μεγάλης κώμης, ήτις ωνομάζετο Ξηρόπολις δια το ξηρόν και άνυδρον της θέσεως. Προς ανατολάς τούτου υπέρ το μίλιον απαντώνται και άλλα ερείπια χωρίου όπερ ωνομάζετο Πατσιανός απο επίσημον τινα Πατσόν καλούμενον. Αμφότερα τα χωρία ταύτα …
- Και στο Κακοδίκη του Σελύνου ήτανε ένας καταχανάς ο Λούγγαρης και αυτός έκανε κι ο Γιωργίτους και μ'αυτόν ακόμη και σήμερο φοβερίζουν τα παιδιά και λένε : Ο γαλανός ο Λούγγαρης απο το Κακοδίκη θα σε φάη.
- Μια φορά ήτονε ένας καταχανάς ο Γεωργίτους. Αυτός έβγαινε από τον τάφο κάθε βράδυ κι επήγαινε στα σπίθια και τους εσπούσε πιθάρια, βαρέλια, πιάτα, έχυνε το λάδι κι έπειτα έφευγε. Πήγαιναν κάθε μέρα και τον εύρισκαν στον τάφο και του χαλούσαν τα μουστάκια και του έπαιρναν το τσιμπούκι. Την άλλη μέρα …
- Η περί τούτων θλιβερά πλάνη είνε μάλλον μισαρόν επινόημα της μεσαιωνικής αμαθείας, ή κληροδότημα της Ελληνικής αρχαιότητος, καθ’όσον μάλιστα επικρατεί η πρόληψις ότι τα των αμαρτωλών σώματα εναπομένοντα άλυτα μετά τον θάνατον αυτών εν τω μνήματι γίνονται καταχανάδες (βρυκόλακες)Η των βρυκολάκων δοξα…
- Ητονε στα Μάλλια άλλος ένας κακαθρωπισμένος, μη κεκοσα ήπνιγεν κη αθρώπους. Μιαν κοπανιά ήπνιξε μονοβραδίς σαράντα συνοραντρόυνα. Ένας τζαγκάρης, σύντεκνος του, πήγαινε μια φορά στη χώρα να πουσουνίσει. Οντόν εγιάγερνε ατά στου Κοκκήνη το χάνι θωρών το σύντεκνο ντου τον κακαθρωπισμένο κι εγλάκανε να…
- Στο Βραχάσι, μικρή παιδί μου, ήτον ένας κακαθρωπισμένος, που τον ελέγανε τόρα. Ήκουγα το κι εγώ τοις μακαρίτισσας τοις μάννας μου, δεν το ‘φταξα. Κάθα που ‘θελα βραδιάσει, ήθελα σκωθή από το μνήμα ντου να πάη στα σπίθια των ανθρώπων να τως τα κάμη χουμά κουτάλια. Πρήμα δεν τως ήφηνε στον τόπο ντως. …
- Καταχανάς=βρυκόλαξ, άνθρωπος όστις αποθανών ανέζησε τη συνεργεία του Διαβόλου και εξερχόμενος του μνήματος προξενεί μεγάλας βλάβας εις τας επιζώντας. Συνήθως καίεται συλλαμβανόμενος εντός του τάφου κατά το βράδυ του Σαββάτου, οπότε δεν εξέρχεται του κρύπτου του αλλά και μόνον ο όνυξ του μικρού του δ…
- Φρονούσιν ότι, εήν άνθρωπος τις είναι πολύ αμρτωλός, ιδία δε όταν το σώμα μείνη άλυτον μετά τον θάνατον, η ψυχή του θα πλανάται επί της γής λαμβάνουσα μορφήν ανθρώπου τη ενεργεία του διαβόλου και βλάπτουσα παντοίως τους γνωστούς αυτώ, ιδία δε τους συγγενής. Τους αύλους τούτους ανθρώπους ονομάζει το …
- Ατσουπάς, πληθ. ατσουπάδες=καταχανάς.
- Πιστεύουσιν ότι οι πλείστοι των νεκρών οι φαύλως ζήσαντες, ή οι αφορισθέντες υπό τινος ιερέως, ιδίως υπο επτά (επταπάπαδον καλούμενον) α)γίνονται Καταχανάδες. Πιστεύουσιν δηλ.ότι ευθύς μετά, τον χωρισμόν της ψυχής εκ του σώματος εισέρχεται, εν αυτώ πνεύμα πονηρόν, όπερ καταλαμβάνει την θέσιν της ψυχ…
- Κατά τα τελευταία επαναστατικά χρόνια, η πειρατική επίδοσης είχε μεταδοθεί με ωλιγότερα πάντως κρούσματα και εις τα νότια Ελληνικά παράλια. Αι παραδόσεις της Μάνης και μερικών νήσων αναφέρουν ορισμένα περιστατικά της πειρατικής εποχής, κατά την οποίαν η εξόρμησις των χερσαίων κουρσάρων, εγίνετο από …
- Λένε για τους πεθαμένους πως βρουκολακάζουν. Αυτοί που φονεύονται όξω απ, το χωριό και δεν τους θάφτει παπάς, δεν τους διαβάζει και τους πετάνε στα σκυλιά αυτοί βρουκολακιάζουν. Λένε πως παγαίνουν πίσω στους συγγενείς του οι βρουκολάκοι και τους πειράζουν, κι απ’αυτό βγήκε τη γενιά του τρώει αυτός. …
- Και έν Θεσπρωτία ως και εις άλλα μέρη της Ηπείρου, πιστεύουσιν οι πολλοί τους βρυκόλακας. Ου δόλως δε περίεργον τούτο, αφού και άλλα έθνη πλέον ανεπτυγμένα και μεμορφωμένα έχουσι και διατηρούσι τας περί αυτών προλήψεις. Τε εις αυτούς πίστις είναι μια εκ του πεποιθήσεων, αίτινες δεν είναι εύκολον ν’α…
- Κολοκεύτης, ο ή κωλοκεύτης. Συνών. Βρυκόλακας, βουρβούλακας.
- Βόμπρας = τερατώδες τι όν κάτι σα Βρυκόλακας, αλλά μικρόσωμος. Φαίνεται απο τη φράση: "γίνηκε αυτό το πεδί Βόμπρας κι έφαι ούλα τ'αδέρφια τ'" Και λέγεται, όταν απο την οικογένεια (τέκνα) που έφτειασε ένα αντρόγυνο ένα μονάχα παιδί απομένει το πιο μικρόσωμο τ'άλλα πέθαναν ή χάθηκαν κατά ένα…
- σαρκκώννουμαι=ενσαρκούμαι, βρυκολακιάζω. Εν Κύπρω επικρατεί πρόληψις, ότι οι νεκροί, όταν δεν τύχωσι της νενομισμένης θρησκευτικής τελετής και των τελευταίων Χριστινιακών καθηκόντων, σαρκεύουνται και εμφανίζονται είς τίνας. Ως ο πεθαμμένος εσασκέθητσει.
- Οι βουρβουλλάκοι εκατηβαίνναν αφ’τον Άγιο Στέφανο κ’εκουλοίσαν έναμ-περλόι. Εκεί που βγαινε παρα όξου, είδεν τους βουρβουλλάκους ομπρός του κ’εκουλούσαν το μπερλόι κ’εχορεύγκαν ομπρός του κ’ήπαιζζεν ο έανς το μπερλόι και του λέγαν : Το φεσάκι σου το μαύρο τήρα μόλα θα του κάμω. Ο παπάς των είπεν τρε…
- Μπορούσε ένας να πεθάνη και να γίνη βαμπίρης (=βρυκόλαξ) δηλαδή εσηκωνότανε ο πεθαμένος από τον τάφο. Στο νεκρό προτού τον θάψουν πρέπει να τουρίξουν βραστό λάδι στον αφαλό. Αν δεν το κάμουν θα γενή βαμπίρης. Για να μη σηκωθή ο νεκρός από τον τάφο ως βαμπίρης (βρυκόλακας) παλαιότερα έσπερναν από την…
- Γραία τις ως εξής μου εδιηγείτο τα πράγματα: "Παιδάτσι μου ‘γώ θυμούμαι να λένε στα χρόνια μου για πολλούς, που στοιχειώκανε τσαί δε στοιχειώνουνε ούλοι οι άνθρωποι, αλλά τσείνοι που πάνε ‘πο κακό θάνατο, όσοι πλίγουνται, όσοι πάνε ‘πο dουφέτσι (= αυτοκτονούν), όσοι βάζουνε σαυρτοφυλιά τσαί πλί…
- Κάποτε βρικολάκιασεν ένας νεκρός και φύλαγε την θέσιν ''Στυλνάρι''προς το Σκαλοχώρι.
- Ένα παιδί ήταν στα χωράφια και έσκαβε. Επέρασαν οι κομιτατζίδες και το εσκότωσαν. Ύστερα το παιδί δεν ευρέθηκε κανείς να το θάψη και έγινε βαπίρι (βρυκόλακας)και εις το σημείον, όπου το έσφαξαν δεν άφινε άνθρωπον να περάση την νύκτα απ'εκεί, διότι τους έρριχνε πέτρες.
- Όποιος είναι πίσω μου να πιή και να πορδοκαταπιή''. Τους στίχους τούτους λένε πως τους είπε ένα κορίτσι αφού πρώτα έκλασε. Για την κακή της τύχη ήτανε πίσω της ο διάβολος και κατάπιε τον πόρδο.
- Μίνια άλλ’, κάποιος Κ’νής (Κουνής) είχι ένα πιδί ούλο – ούλο. Κι αυτός ήταν στην Πόλ’. Πααίνουν κλέφτες την ημέρα. Είχανι κούλιες, γδένεται, τυλίγει το παιδί τς και το ρίχν’ στο βόθρο. Που είν’ η γυναίκα. Έφ΄γε. Πάει στου Δομοκό. Γλύτωσι τον πιδί, αλλά αμέσως πήρε δώδικα άντρες, τουφέκια κι έφ’γε γι…
- Ένας ήταν παντριμένος και έβγαινε κάθε βράδυ και πήγαινε στην γυναίκα του. Την έκαμε έγκυο. Της έφερνε ξύλα. Έπερνε αυτή και τα βόδια το βράδυ και πήγαιναν και έκοβαν ξύλα απο το δάσος. Εγέννησε και έκαμε βρικολακούλια. Μαζεύτηκαν ούλοι το Σάββατο και έβρασαν ένα καζάνι νερό και πήαγν και το ζιμάτισ…
- Όταν πέθαινε ο άνθρωπος και είχε τίποτα πληγές στο σώμα και δεν τον ζιμάτιζαν με νερό όταν το έθαβαν έβγαινε βρυκόλακας. Στον τάφον τον άνοιγε μια τρύπα.
- Το βράδυ που είχαμε τελειώσει τις δουλειές κοιμόμαστε. Η πεθερά μου σηκώνονταν και έβλεπε μια γυναίκα που κοσκίνιζε, ο άντρας της που ήταν και αυτός κοντά μπορώ να σου πώ ότι κουβέντιαζε μαζί της. (μια γυναίκα=γνωστή, αλλά πεθαμένη, άλλοτε γειτονισσά μας.)
- Μιάς γυναικός επέθανε ο άνδρας της. Έγινε βρυκόλακας. Επήγαινε όμως τακτικά εις την γυναίκα του και την άφησε μια φορά εις ενδιαφέρουσαν κατάστασιν. Όλοι την κατεδίωκαν και προσεβλήθη το χωριό. Την έβαλαν σε μαύρο γαιδούρι, την εγύρισαν σ'όλο το χωριό και την ερεζίλευσαν. Τότε της είπαν να τους αποδ…
- Ήτανε ένας ζουρλός, που όταν επέθανε τον απανταίνανε τη νύχτα. Εβρυκολάκιασε απο τον τάφο και γυριζε στα σπίτια. (Αλλά αυτές είναι αγέρα κουβέντες!)
- Σε νεκροταφεία ή σε κοπριά, λόγω του φωσφόρου βλέπει κανείς την νύχτα μικρές σπίθες και τις λέμε τελώνια. Οι παλαιοί τα εθεωρούσαν φαντάσματα.
- Σε ώρα κακοκαιρίας, την νύχτα, μπορεί να ιδή κανείς στα ξάρτια του πλοίου, τα' στ' άρπουρα, κάτι να γυαλίζουν, σα μύξες και φέγγουν, γυαλοκοπάνε. Τα λέμε τελώνια. Τα έχομε για κακό. Τα κατατρέχει το αστροπελέκι (κεραυνός). Αυτοί που 'ναι στο πλοίο κτυπούν ντενεκέδες, αλυσίδες, την άγκουρα για να φύγ…
- (Τελευτή) Βουρβουλάκους, τους λένε φυλάκους είναι η ψυχή που γυρίζει.
- Αβορβολάκιαστος = αβρουκουλάκιαγους = χωρίς να βροκολακιάση. Κάνας δεν έμεινε αβρουκουλάκιαγους στα παλιά τα χρόνια
- Εάν κατά τον ενταφιασμόν νεκρού τύχη γαλή να διέλθη επί του τάφου, κακόν σημείον θεωρείται το τοιούτον. Άλυτος μένει ο νεκρός. Τότε δε μόνον πιστεύεται ότι θα διαλυθή, εάν συλλαβόντες αναγκάσωσιν αυτών επτάκις να περιστραφή περί αυτόν.
