Το Κέντρο Λαογραφίας σε στενή συνεργασία με τοπικό πολιτιστικό σύλλογο «Δαδιώτικη Εστία» και με βάση την πλούσια προϋπάρχουσα συλλογή του δημιούργησαν ένα Μουσείο στο πλαίσιο της «περιφερειακής εθνογραφίας» με συστηματική έρευνα, που αντλεί πληροφορίες και τεκμηριωτικό υλικό από την προφορική παράδοση. Ο σαφής παιδευτικός-αφηγηματικός χαρακτήρας της έκθεσης καθίσταται πόλος για έρευνα, μελέτη, μάθηση και ψυχαγωγία αλλά και κοινωνική ευαισθητοποίηση και προβληματισμό.

Στις αίθουσες του Μουσείου εκτίθεται αντικείμενα πλαισιωμένα με φωτογραφικό υλικό, αναπαραστατικές εικόνες από τον αγροτικό βίο και ειδικότερα την πορεία της καλλιέργειας του σιταριού «Από τον σπόρο στο αλεύρι» και την επεξεργασία του «Από το αλεύρι στο ψωμί». Ο επισκέπτης μυείται επαγωγικά στη διατροφική και συμβολική σημασία του ψωμιού «Στον κύκλο της ζωής του ανθρώπου» όσο και «Στον κύκλο του χρόνου» μέσα από τις ομώνυμες εκθεσιακές ενότητες, σε αναφορά με το τοπικό παράδειγμα της καθημερινής ζωής, τις τελετουργίες και τις γιορτές στην Αμφίκλεια. Επιπλέον θα μπορεί να πληροφορηθεί παραπεμπτικά για τις αντίστοιχες χρήσεις και σημασίες των σιτηρών στην αρχαιότητα. Ειδικότερα αναπαρίστανται: η μεταφορά των δημητριακών, η μεταποίηση τους στο μύλο, την κατ’ εξοχήν μηχανή της προβιομηχανικής κοινωνίας, το ψήσιμο στο φούρνο (οικιακό και συνεταιρικό), οι αποθήκες φύλαξης (σιταποθήκες), η κουζίνα (με την εστία, τα γουδιά, τα καλάθια), τα παρασκευάσματα από σιτάρι και αλεύρι (τραχανάς, μπλιγούρι, παξιμάδι), η εστία, το τραπέζι, ο τρόπος που μοιράζεται στα μέλη της οικογένειας, γιορταστικά ψωμιά, τυρόπιτες, πίτες κ.ά. Η λατρεία του άρτου: θεία κοινωνία, πρόσφορα, κόλλυβα, κουλούρια κ.ά. Η μεγάλη πορεία του σπόρου από την εναπόθεσή του στην καλλιεργημένη γη μέχρι την τοποθέτησή του στο τραπέζι-Αγία Τράπεζα και την κοινωνία του από τον άνθρωπο ως καθημερινή ή συμβολική τροφή. Μια πορεία που πρέπει να ακολουθήσει και το Μουσείο προκειμένου να αναδείξει την πρωταρχική σημασία ενός βασικού για την επιβίωση του ανθρώπου αγαθού, του άρτου-ψωμιού.

Τα δημητριακά, πανάρχαια καλλιέργεια στον ελληνικό χώρο, έχουν συνδεθεί με την εξέλιξη του υλικού και ψυχικού βίου των κατοίκων του. Ο άρτος από σιτάρι, κριθάρι, βρώμη, σίκαλι, αργότερα καλαμπόκι, σπανίως από κάστανο ή βελανίδι, αποτέλεσε το βασικό είδος διατροφής: «Όλα είναι φάδια της κοιλιάς και το ψωμί στημόνι», λέει ο λαός.

Ο περιορισμός του γνωστικού αντικειμένου του Μουσείου σ’ ένα μόνο τμήμα του λαϊκού πολιτισμού, τον υλικό βίο, και μάλιστα ενός μέρους του αποτελεί πλεονέκτημα για τη σωστή ανάπτυξη του Μουσείου, καθώς έχει τη δυνατότητα να καθορίσει τους ερευνητικούς του στόχους και να καταρτίσει συγκεκριμένα προγράμματα.

Περιοχή κατ’ εξοχήν γεωργική και κτηνοτροφική η ευρύτερη Βοιωτία-Φθιώτιδα από την αρχαιότητα πατρίδα του Ησιόδου (Άσκρα), ο οποίος πρώτος περιγράφει το άροτρο, γνωστό ως «ησιόδειο» δικαιολογεί ένα Μουσείο που να ασχολείται με την εξέλιξη των τρόπων και μεθόδων καλλιέργειας της γης, ουσιαστικά του αγώνα του ανθρώπου, που εξαρτάται άμεσα από τη γη για την επιβίωσή του. Η περιγραφή του βοιωτικού αρότρου και σκηνών της αρόσεως καθώς και τα αρχαιολογικά ευρήματα στον Ορχομενό και τη Θήβα δείχνουν ότι η περιοχή της υπήρξε σιτοβολώνας. Ιδιαίτερη σημασία αποκτά το γεγονός ότι τόσο η ονομασία του αρότρου (αλέτρι) όσο και επιμέρους τμημάτων του διατηρούν τις ίδιες ονομασίες: ιστοβοεύς= ιστοβοάριον= σταβάρι, αροτροπόδιον= αλετροπόδι, ποδάρι, ύνις = υνί, εχέτλη= έχερη= χειρολαβίς= χερολάβα, ζεύλα, βουκέντρα, βωλοκόπος-βωλόσυρος.

Η μελέτη του υλικού παραδοσιακού πολιτισμού από τα Μουσεία πρέπει να εντάσσεται οργανικά στο σύνολο της μελέτης μιας κοινωνίας σε χώρο και χρόνο και της δυναμικής σχέσης των ανθρώπων προς τα αντικείμενα. Έτσι η μελέτη του παραδοσιακού υλικού πολιτισμού αποκτά ξεχωριστή σημασία και μπορεί να γίνει το κλειδί προσδιορισμού και μελέτης μιας κοινωνίας ή κοινότητας. Είναι ας πούμε ένα είδος γλώσσας για την καλύτερη κατανόηση της θρησκευτικής, κοινωνικής και οικονομικής ζωής των κατοίκων.

Σύνδεσμος με ιστοσελίδα του Λαογραφικού-Χορευτικού Συλλόγου Αμφίκλειας «Η Δαδιώτικη Εστία»
http://www.breadmuseum.gr/mouseio-artoy/

Συντελεστές
Επιστ. επιμέλεια, κείμενo: Αικ. Πολυμέρου-Καμηλάκη
Μουσειολογική επιμέλεια : Λουίζα Καραπιδάκη